Trào lưu dân túy,
hậu qủa của Brexit, phân hoá xã hội và khủng hoảng hệ thống đưa Liên Âu và nền
dân chủ phương Tây tới chỗ suy tàn; số lượng người tỵ nạn chính trị, di dân
kinh tế và bùng nổ dân số gây động loạn nhiều nước; thảm họa Syria và Urkraine
đe dọa an ninh nhiều khu vực; Trump và khối NATO không có đối sách trước các
hung đồ xâm lược của Nga-Hoa. Các tình trạng bất thường mới phát sinh này sẽ
đưa thế giới đi về đâu?
Sławomir
Sierakowski phỏng vấn Jeffrey D. Sachs
Dịch giả: Đỗ Kim Thêm
3-2-2017
***
Các
lãnh tụ của chủ nghĩa dân túy: từ trái qua, Donald Trump, Marie Pe Pen và
Viktor Orbán. Nguồn: David Parkins
Chính quyền Trump vừa
thiếu một chiến lược toàn cầu và không có bất cứ một người nào có thể khởi thảo
và thực hiện cho chiến lược này. Và ngoại trừ giới chống trào lưu dân túy, nói
chung – và giới theo cánh tả, nói riêng – tất cả đương đầu với một số thực tế
khó khăn, mối đe dọa của một nước Mỹ không còn nguyên tắc sẽ gia tăng.
Phản ứng tác hại
của trào lưu dân túy
Sławomir
Sierakowski: Ông
viết rằng Brexit và Trump là những hiện tượng tương tự. Ông có nghĩ là làn sóng
dân túy đã thay đổi cả hai, nó sẽ còn lan rộng hơn nữa không?
Jeffrey D. Sachs: Tôi nghĩ rằng các xã hội ở khắp nơi
đang cực kỳ phân hoá. Cho dù đó là theo tỷ lệ là 51-49 hoặc 49-51, chúng ta
không thấy có các phần thắng long trời lở đất cho trào lưu dân túy, mà đúng ra
là một sự phản ánh của các phân hoá xã hội đến tận cùng. Và, vâng, tôi nghĩ là
chúng ta sẽ chứng kiến nhiều hơn nữa về điều này, bởi vì có rất nhiều lo lắng
đến độ mà dường như chúng ta không thể vượt qua.
Ngay cả những nền tảng
của chính sách đối ngoại đang nhường bước. Các cuộc khủng hoảng tại Trung Đông
là kết quả của sự thất bại và mờ dần quyền lực toàn cầu của Mỹ; nó là một phần
của sự đau khổ xã hội mà nhiều cử tri cảm thấy. Tương tự như vậy, Brexit phản
ánh một sự sụp đổ niềm tin về một trật tự thời hậu chiến ở Tây Âu; nó hình
thành trong thời Chiến tranh Lạnh, nhưng bây giờ nói chung đã tan rã.
Sławomir
Sierakowski: Ông
gán cho chủ nghĩa dân túy là do bốn yếu tố: chủ nghĩa dân tộc đang trỗi dậy, sự
suy yếu của chính sách đối ngoại của Mỹ, cuộc khủng hoảng của cánh tả, và cuộc
khủng hoảng về người tị nạn. Tuy nhiên, ông là một nhà kinh tế. Vì vậy, những
gì là liên quan về kinh tế học?
Jeffrey D. Sachs: Tất cả các yếu tố đang tác động
chung nhau cho các biến động chính trị ngày nay, tôi không nghĩ rằng kinh tế là
một trong những yếu tố chính. Điều đó được minh chứng bằng một dữ liệu quan
trọng: các nước Bắc Âu. Tất cả các nước Bắc Âu, và các nước láng giềng ở Bắc
Âu, họ đều có các đảng dân túy theo cánh hữu, với một số đang gần nắm quyền. Và
tuy nhiên, ông không thể thực hiện tốt hơn các nước này theo các điều kiện về
tiêu chuẩn sống, công bằng xã hội, và cơ hội. Vì vậy, nếu các nước Bắc Âu, bao
gồm các thành tựu rực sáng của các nước Bắc Âu, họ đang đối mặt với phản ứng dữ
dội theo trào lưu dân túy, rất khó để mà đổ lỗi cho những nguyên nhân kinh tế.